Waarom oordelen wij?

Over anderen oordelen en bang zijn om door anderen beoordeeld te worden, dit lijkt enigszins natuurlijk toch? Alleen waarom oordelen wij? Harvard-psycholoog, Amy Cuddy heeft de behoefte om te oordelen op een rijtje gezet. Cuddy wijst erop dat een oordeel in feite een projectie is van onze eigen angsten. Dit heeft te maken met een aantal onbewuste processen en waarbij de volgende vragen een rol spelen:

• Kan ik deze persoon vertrouwen?

Deze vraag is gebaseerd op ‘overleven’. Als we het gevoel hebben dat we iemand niet kunnen vertrouwen, voelen we instinctief de behoefte om onszelf en onze belangen te beschermen. We spelen in op de eigenschappen van een persoon, zijn openheid en authenticiteit. Hoe meer we ons hierbij goed voelen, hoe groter de kans dat we iemand meteen vertrouwen.

• Moet ik deze persoon respecteren?

Deze vraag draait om hoe competent we een persoon achten. Dit komt voort uit de ervaring die we hebben met iemand, hoe iemand bekend staat of hoe anderen over diegene praten. Als mensen een positieve reputatie hebben, hebben we deze vraag onbewust beantwoord voordat we iemand zelfs maar hebben ontmoet.

Anderen beoordelen op uiterlijk

We vormen overtuigingen op basis van de herhaling van bepaalde prikkels. De media levert daar een grote bijdrage aan. We worden ertoe gebracht te geloven dat arrogante of onbetrouwbare mensen er op een bepaalde manier uitzien. Degenen die slechte rollen spelen in films lijken altijd vergelijkbare eigenschappen te hebben en worden meestal niet als bijzonder knap afgeschilderd. Dit heeft stereotypen gecreëerd in die zin dat we mooie mensen betrouwbaarder en daarom waardevoller vinden.

Teveel aandacht besteden aan het uiterlijk heeft een tegengesteld effect, omdat we deze mensen als nep en oppervlakkig beschouwen. We hebben het gevoel dat deze mensen iets verbergen of dat ze niet willen zijn wie ze werkelijk zijn. Dit wakkert angst in ons aan, omdat we het gevoel hebben dat ze onoprecht of onbetrouwbaar zijn.

Het lijkt erop dat om echt betrouwbaar en waardevol te zijn, we van nature mooi moeten zijn.

Anderen beoordelen op gezelligheid

We hebben ook de neiging om mensen te beoordelen op basis van hoe sociaal ze zijn en hoe ze anderen behandelen. Wanneer we zien dat mensen vriendelijk en respectvol zijn voor anderen, is de kans groter dat wij ze vertrouwen.

Anderen beoordelen op moraliteit

Een van de meest invloedrijke oordelen die we over anderen vellen, is over hun moraal. We hebben de neiging om bij een ‘misstap’ iemand te veroordelen en kunnen deze ‘misstap’ langer vasthouden dan nodig is. Het gezegde: ‘Het vertrouwen komt te voet en gaat te paard’ is hier van toepassing.

Het is een kwestie van overleven

Anderen beoordelen is een natuurlijk instinct en we zijn allemaal wel eens een beetje veroordelend. Voor het grootste deel doen we dat om te overleven. We willen ons omringen met mensen die we kunnen vertrouwen, zodat we ons veilig en geborgen voelen.

Er zijn veel manieren waarop we ons schuldig maken aan het beoordelen van anderen, maar niet alleen op basis van de eerste indruk.

Afstand voedt wantrouwen

Het is gemakkelijk om informatie verkeerd te interpreteren en iemand als minder betrouwbaar te beschouwen dan hij in werkelijkheid is. Om iemand echt te leren kennen is het belangrijk de ander persoonlijk te benaderen en te spreken en de context te onderzoeken.

Het punt voorbij

De instincten hebben de mensheid geholpen om te overleven, maar we zijn geëvolueerd voorbij het punt waarop overleven afhangt van het vermijden van ‘vreemden’. De focus ligt tegenwoordig op het beschermen van onze eigen emoties en status. We kunnen soms beter voorzichtig zijn met over wie we oordelen en waarom, omdat we anderen om de verkeerde redenen kunnen veroordelen.