De vijf HR en Arbo trends voor 2024

“Arbeidsomstandigheden in 2024: Een kritische blik op het welzijn”

In het jaar 2024 worden werkgevers in Nederland geconfronteerd met de uitdaging om de gezondheids- en veiligheidsproblemen van hun werknemers aan te pakken en passende ondersteuning te bieden. Hollands College heeft vijf opvallende Arbo en HR trends geïdentificeerd die in 2024 de toon zullen zetten.

Voordat we dieper ingaan op deze trends, werpen we eerst een blik op de harde cijfers die laten zien dat arbeidsomstandigheden sinds 2014 op alle fronten aanzienlijk verslechterd zijn.

Neerwaartse spiraal

Uit onderzoek van het CBS blijkt dat 8% van de respondenten aangeeft dat hun geestelijke gezondheid is verslechterd. In 2014 gaf 7,5% van de mensen aan emotioneel belastend werk te doen, maar dit percentage is momenteel gestegen naar 10,5%. Opmerkelijk is de aanzienlijke toename van ongepast seksueel gedrag, fysiek geweld, pesten en intimidatie door klanten, leidinggevenden en collega’s sinds 2014.

Het ziekteverzuimpercentage als gevolg van werkdruk is gestegen van 4,4% in 2014 naar 6,4%. Deze trend is ook zichtbaar in de fysieke gezondheid, waar maar liefst 6,8% van de Nederlandse volwassenen aangeeft regelmatig veel kracht te moeten zetten, vergeleken met 4,9% in 2014. Wat betreft gehoorproblemen is er eveneens een verslechtering opgetreden. Terwijl in 2014 nog 4,9% van de mensen zich ziekmeldde als gevolg van onder andere geluid, is dit percentage gestegen tot 7,3%.

Werkgevers meten veel, maar aanpak lijkt ver weg

Werkgevers hebben de verantwoordelijkheid om werknemers te helpen om gezond en veilig te kunnen werken. Op basis van de cijfers lijkt het erop dat een aanpak ver weg lijkt. Met name voor werknemers die steeds vaker flexibele werkbenaderingen hanteren.

De Arbo en HR trends voor 2024

Met dit in gedachten heeft Hollands College vijf trends op een rijtje gezet die we in 2024 kunnen verwachten.

• Toename aantal jonge werklozen die recent nog werk hadden

Er is een groeiend aantal jonge werklozen. Dit is verrassend vanwege de hoeveelheid vacatures. Het roept de vraag op of de impact van stigmatisering over ´jongeren´ meespeelt. Deze toename van werkloze jongeren begon in het najaar van 2023 en wordt verwacht zich voort te zetten in 2024. Opmerkelijk is dat werkloze 25-plussers vaker werkten op een hoger beroepsniveau. Van de 200 duizend werkloze 25-plussers in het tweede kwartaal van 2023 had bijna de helft eerder een baan met complexe taken (beroepsniveau 3) of zeer complexe gespecialiseerde taken (beroepsniveau 4).

• Kunstmatige Intelligentie in de zorg

Er is geen one-size-fits-all interventie voor de unieke fysieke en mentale uitdagingen waarmee medewerkers worden geconfronteerd.

Ondanks inspanningen om leefstijl programma’s aan te bieden, blijft de drempel aanwezig om de eigen slechte gezondheid met de werkgever te bespreken. Uit onderzoek blijkt dat een groot deel van de werknemers zich nog steeds niet op zijn gemak zou voelen om een mentaal of fysiek gezondheidsprobleem aan hun werkgever bekend te maken. De roep om eigen regie met Kunstmatige Intelligentie (AI) neemt toe. Bekijk de voor-, en nadelen van kunstmatige intelligentie in de zorg.

• Aandacht voor emotionele basisbehoeften

Aan thuiswerken zit op termijn een keerzijde. Het percentage werknemers dat tijdens het werk (vrijwel) nooit iemand tegenkomt verdubbelde van 10 naar 22. Een (1) op de vijf (5) medewerkers komt niemand tegen op het werk, zo meldt het CBS.

Zonder contact is de kans aanwezig dat de communicatie ‘kouder’ verloopt. Dit kan zorgen voor meer afstand in de relatie en spanningen in de arbeidsrelatie. Naast de verplichtingen die werknemers en werkgevers aangaan via het juridisch contract spelen verwachtingen een rol. Zo is de psychologische afstand die we ervaren een risico voor de werksfeer en neemt de kans op een verminderd vertrouwen toe. 2024 zal het jaar zijn dat we minder thuis werken. Niet alleen omdat we behoefte hebben aan sociale binding, maar ook ertoe willen doen als persoon.

• De autonomie van werknemers neemt af

In 2023 leek de regie te verschuiven naar de werknemer met het fenomeen van ‘quiet quitting’. In 2024 wordt echter de keerzijde van deze ontwikkeling zichtbaar. Deze voorspelling wordt ondersteund door de toenemende trend in Nederland waar werknemers, ook in leidinggevende posities, steeds vaker aangeven dat zij minder autonomie ervaren. Werknemers met een transport- of logistiek beroep ervaren de minste autonomie in hun werk. Wat betreft fysiek zwaar werk en autonomie laten bepaalde regio’s aan de randen van Nederland een relatief hoog percentage werknemers zien die te maken hebben met fysiek zwaar werk en beperkte autonomie.

• Aantal parttimers met freelance taken blijft stijgen

In het derde kwartaal van 2023 werkten 5,1 miljoen mensen in voltijd en 4,7 miljoen in deeltijd. Ten opzichte van het tweede kwartaal van 2023 daalde het aantal voltijdwerkers met 6 duizend, terwijl het aantal deeltijdwerkers met 14 duizend steeg. Het aannemen van deeltijdwerkers in combinatie met freelance taken brengt risico’s met zich mee. In Nederland is het echter toegestaan om als zelfstandige werkzaamheden uit te voeren. Dit kan zonder dat de arbeidstijdenwet van toepassing kan zijn. Hoewel het in eerste instantie aantrekkelijk lijkt voor de werknemer, leidt deze situatie op de langere termijn tot spanningen in beide arbeidsrelaties. Werkt iemand als zzp’er voor een of meerdere opdrachtgevers en in loondienst? Dan moet ook in deze situatie nagegaan worden of er sprake is van loondienst.