Morele dilemma’s op de werkvloer

Morele dilemma’s op de werkvloer

Het middenkader staat voor een pittige uitdaging: bedrijfsdoelen handhaven of ethische normen behouden? Onderzoek naar werkdruk laat zien dat leidinggevenden in het middenkader steeds vaker kampen met morele dilemma’s op de werkvloer. Die delicate dans wordt nog ingewikkelder door machteloosheid tegenover uitzendbureaus en de invloed van ‘vrije marktwerking’. Gevolg? De essentie van vakmanschap en liefde voor het werk lijken te vervagen. De leidinggevende staat er regelmatig alleen voor, met schuldgevoelens, piekergedachten en als klap op de vuurpijl: chronische stressklachten.

We kijken liever weg

Leidinggevenden staan niet alleen voor de eerder genoemde uitdagingen, maar worden ook geconfronteerd met arbeidsmigranten die geen vaste woon- of verblijfplaats hebben. Deze hardwerkende werknemers hebben formeel geen stem, terwijl ze bijdragen aan de economie. Tegelijkertijd worstelen zij met zaken zoals taalbarrières, culturele aanpassingen en soms zelfs uitbuiting. De – soms bizarre – omstandigheden zijn niet altijd zichtbaar. Zodoende ontstaan verschillende beelden over de situatie van deze mensen. Dit fenomeen staat ook wel bekend als de ‘Social Construction of Reality‘ en is misschien de reden waarom velen liever wegkijken.

Moreel gedrag

Voor mensen zijn empathie, samenwerking, fairness, wederkerigheid en het geven om het welzijn van anderen basis eigenschappen. Ondanks de steun op sociale media voor de onderwerpen, ziet de praktijk er helaas anders uit. Frans de Waal toont in het onderstaande fillmpje enkele verrassende video’s van gedragstesten met primaten en andere zoogdieren. De beelden tonen aan hoeveel van deze morele eigenschappen we allemaal delen.

Moreel gedrag raakt ons stress systeem

Preventie adviseurs, waaronder arbeids- en organisatiedeskundigen komen maar al te vaak arbeidsomgevingen tegen waar niet iedereen, ongeacht hun achtergrond, de kans krijgt om hun vaardigheden te benutten en bij te dragen aan het geheel. We moeten daarom niet alleen de uitdagingen van arbeidsmigranten erkennen, maar ook die van collega’s en leidinggevenden. Zij zijn immers de stille getuigen van de onmenselijke situatie van arbeidsmigranten en staan dagelijks voor morele kwesties. Op de lange termijn is dit belastend voor iedereen. Het is van invloed op het werkplezier. Voor sommigen zelfs een reden om bepaalde sectoren te negeren wanneer zij op zoek gaan naar een nieuwe functie.

Werkplezier kan alleen samen

Het is een uitdaging om professioneel te handelen in een omgeving waar het economische systeem immoreel kan uitpakken. Het is zelfs nog lastiger wanneer niet alle arbeidskrachten worden gerespecteerd en gewaardeerd binnen dit systeem. De onzichtbare chronische stress, voortkomend uit deze situaties, mag niet langer onopgemerkt blijven. De reis naar een menswaardige werkplek begint bij bewustwording, begrip en gezamenlijke actie. Het middenkader wordt regelmatig over het hoofd gezien, terwijl zij in de praktijk vaak geïsoleerd staan. We kunnen hen en alle anderen een stem geven door als preventie adviseurs het gesprek hierover te starten. Daarmee zetten we de volgende dynamiek in gang:

1. Bewustwording en dialoog: Creëer bewustwording rond de uitdagingen van het middenkader en de onzichtbare lasten van arbeidsmigranten door open gesprekken te voeren binnen organisaties en industrieën.
2. Ethische gesprekken: Investeer in tijd door een goede dialoog voor HR en leidinggevenden die de ethische dimensie van zakendoen benadrukt, waarbij de focus ligt op het behouden van kernwaarden te midden van marktdruk.
3. Samenwerking met arbeidsmigranten: Betrek arbeidsmigranten actief bij het besluitvormingsproces en zorg voor een inclusieve werkomgeving waar diversiteit wordt gevierd.
4. Belangenbehartiging: Sta als ondernemingsraad op voor rechtvaardige praktijken op bedrijfsniveau en moedig industriebrede verandering aan die de balans tussen economisch succes en menselijk welzijn herstelt.

Cultuurverandering start met een dialoog

Het is onze gezamenlijke verantwoordelijkheid om een positieve verandering te bewerkstelligen en dit start met het delen van ervaringen voor een constructief gesprek. Cultuurverandering start immers met het delen van ervaringen vanuit impliciete normen en waarden.