Sociale veiligheid
In een tijd waarin inclusiviteit en diversiteit steeds belangrijker worden op de werkplek, blijft een schadelijk fenomeen vaak onderbelicht: micro-agressies. Deze ogenschijnlijk onschuldige opmerkingen en gedragingen kunnen echter diepgaande negatieve gevolgen hebben voor individuen en organisaties, zoals blijkt uit het onderzoek “Again & Again” van onderzoekster Delia Mensitieri.
Micro-agressies komen in verschillende vormen voor, van opmerkingen over geslacht en uiterlijk tot subtiele vooroordelen over seksuele voorkeur. Wat deze opmerkingen gemeen hebben, is dat ze kwetsend zijn, zelfs als ze bedoeld zijn als grapjes. Het onderzoek wijst uit dat maar liefst 93% van de slachtoffers van micro-agressies niet reageert, waardoor deze schadelijke praktijken vaak onopgemerkt blijven.
Een cruciale vraag die naar voren komt, is waar de grens ligt tussen een onschuldig grapje en een micro-agressie. Factoren zoals de frequentie van de opmerkingen, negatieve stereotypen en de relatie tussen dader en slachtoffer spelen hierbij een rol. Wat aanvankelijk misschien als een eenmalige opmerking wordt afgedaan, kan bij herhaling een serieus probleem worden.
De impact van micro-agressies op individuen is verstrekkend. Uit het onderzoek blijkt dat 85% van de respondenten zich gekwetst voelde door deze opmerkingen, met mogelijke gevolgen als depressie en burn-out. Het is moeilijk voor slachtoffers om daders te confronteren, vaak krijgen ze te horen dat ze ‘lichtgeraakt’ zijn of dat het ‘maar een grapje’ was, wat hun zelfvertrouwen verder ondermijnt.
Wat nog zorgwekkender is, is dat veel slachtoffers uiteindelijk besluiten om de organisatie te verlaten als reactie op herhaalde micro-agressies. Dit suggereert dat micro-agressies niet alleen individuele incidenten zijn, maar een systemisch probleem binnen organisaties.
Gelukkig biedt het onderzoek ook inzichten in mogelijke remedies. Een inclusieve bedrijfscultuur, waar leidinggevenden het goede voorbeeld geven en waar open gesprekken worden aangemoedigd zonder angst voor negatieve repercussies, kan een belangrijke stap zijn. Daarnaast is het essentieel dat collega’s slachtoffers steunen en verdedigen, en dat er ruimte is voor dialoog en bewustwording.
Als we streven naar een volwassen grondhouding op de werkvloer, pakken we het probleem van micro-agressies aan. Door actief tewerken aan het creëren van een omgeving waarin alle werknemers zich gerespecteerd en gewaardeerd voelen, ongeacht hun achtergrond of identiteit. Dat kan een groep vaak niet alleen. De Arbeids- en Organisatiedeskundige kan hen helpen door voorbeelden van micro agressie te herkennen en op te nemen in de RI&E PSA. Dan komt de ‘diagnose’ terecht bij de Ondernemingsraad of Medezeggenschapsraad en kunnen de gevolgen besproken worden. Alleen dan kunnen we echt vooruitgang boeken richting een gezondere werkplek.
Jo Cabbaut, Micro-Agressie: Een onderschat probleem, HR magazine (2022)