Stressklachten door slaap tekort

In Nederland ervaart een op de vijf Nederlandse volwassenen regelmatig stressklachten door slaap tekort. Dit is niet alleen een klein ongemak: wakker blijven kan op termijn lichamelijk letsel veroorzaken. Claudia Aguirre laat zien wat er met je lichaam en hersenen gebeurt als je slaap overslaat.

Slaapproblemen

Slecht slapen hangt samen met de hoge cortisolspiegels. Je blijft daardoor alert en actief. Het slaaphormoon melatonine komt dan ook niet op gang. Een gangbare reactie is dat je jezelf gaat verzetten tegen de onrust en op allerlei manieren probeert om te gaan slapen. Dat werkt meestal averechts. Naast dat je hier last van kunt hebben, is slaap tekort op termijn schadelijk. In je slaap vinden namelijk veel herstelwerkzaamheden plaats.

Vrouwen hebben meer slaapproblemen dan mannen

Van de 21,8 procent ervaart 26,4 procent van de vrouwen slaap problemen. Dit in tegenstelling tot mannen (17,1%).

Sekse speelt niet alleen bij slaap. Nader onderzoek leert dat vrouwen eveneens vaker stress klachten aangeven dan mannen.

Stressklachten

Van de vrouwen geeft 14,4 procent aan dat ze stressklachten ervaren. Bij mannen is dat percentage lager. Dit is te verklaren door het feit dat vrouwen meer cortisol aanmaken tijdens stressperiodes dan mannen. Het duurt bij vrouwen vervolgens langer voordat de concentratie aan hormonen terugkeert naar het basisniveau. De fysieke reactie op een stressor is daarmee anders dan bij mannen.

Uit de cijfers en onderzoeken naar de (biologische) verschillen tussen man en vrouw blijkt dat stress geen waanidee is dat ‘tussen onze oren zit’. Het lijkt het effect te zijn van ons aanpassingsvermogen en onze eigenschappen. Dit aanpassingsvermogen (onder invloed van cortisol) werkt anders bij vrouwen en mannen en zorgt voor een andere beleving bij jongeren en ouderen.

Vermoeidheid

Wanneer je tijdelijk wat ongemakkelijke nachten hebt gehad door stress, kan het op korte termijn geen kwaad voor je gezondheid. Het enige nadeel is dat je wat meer fouten gaat maken. Dit ontstaat al na vijf uur intensief mentale arbeid. Dit komt niet voor niets, zeggen Franse wetenschappers in hun artikel over mentale moeheid. Je brein maakt namelijk afvalstoffen aan in de vorm van Glutomaat. Dit stofje helpt met de overdracht van informatie in je hersenen (neurotransmitter). Het heeft een stimulerend werking op zenuwcellen, die dan in de actie gaan.

“Die doet gek”

Glutomaat hoopt zich op achter de prefrontale hersenschors. Dit is het deel dat Erik Scherder aanwijst wanneer je op je voorhoofd tikt, zo van: “die doet gek!” Dat laatste klopt dus, want na ongeveer vijf uur intensief mentaal werk maken wij vaker impulsieve keuzes. Als het goed is, wordt een teveel aan Glutamaat snel omgezet in stofjes die zorgen dat het weer wat rustiger wordt in je brein. Een te hoog gehalte aan Glutamaat kan leiden tot angstgevoelens, nervositeit, concentratiegebrek of slapeloosheid. Mentale moeheid is daarom geen illusie die tussen je oren zit.

Wanneer de moeheid langer aanhoudt, wen je na verloop van tijd aan de kleine ongemakken die beginnen te ontstaan door een tekort aan slaap. Je herstelt aanvankelijk tijdens een vakantie en ‘opeens’ niet meer.

Kettingreactie in je lijf door slaap te kort

Door nachtdiensten of consignatiediensten bestaat het risico dat je tijdens een langere periode te weinig slaap krijgt. Wanneer hier sprake van is, reageert je lijf hetzelfde als bij chronische stress door een reeks aan heftige emotionele gebeurtenissen. Alleen sta je daar niet zo bij stil, omdat de diensten een onderdeel zijn van onze “werkcultuur”.

Bij slaap tekort ontstaat een kettingreactie in je lijf. Dit heeft gevolgen. De kleine ongemakken die dit veroorzaakt stapelen zich op. Dan komt er een moment dat je het niet meer kunt managen. Wij spreken dan van gestapelde risico’s.

Wil je meer weten over de fysische effecten van stress? Het boek Stress ziet niet tussen je oren is nu te bestellen.